Dzisiaj nieco nietypowo. Temat tylko pośrednio dotyczący zadośćuczynienia, ale uznałem, że warto więcej na ten temat napisać – wyczerpana suma gwarancyjna w umowie OC.

Być może nie wszyscy wiedzą, ale towarzystwa ubezpieczeń w umowie ubezpieczenia OC odpowiadają do pewnej granicy. Po pierwsze zakres odpowiedzialności wyznacza ewentualna odpowiedzialność ubezpieczonego (sprawcy wypadku). A po drugie towarzystwa ubezpieczeń odpowiadają do wysokości ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy ubezpieczenia (sumy gwarancyjnej).

W obowiązkowym ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest nieco inaczej – wysokość sumy gwarancyjnej ustala ustawodawca na podstawie unijnych regulacji. Obecnie suma gwarancyjna wynosi 5 210 000 euro na każde zdarzenie przy szkodach na osobie. To dużo. Ale nie zawsze suma gwarancyjna była tak wysoka. Kilkanaście lat temu wynosiła 600 000 euro na całe zdarzenie, a nawet ledwie 350 000 euro na każdego poszkodowanego.

Po kilku latach, gdy poszkodowany w wypadku komunikacyjnym otrzymywał zadośćuczynienie, odszkodowanie i comiesięczną wysoką rentę dochodziło do wyczerpania sumy gwarancyjnej w umowie OC.

Wyczerpana suma gwarancyjna w umowie OC

Co oznacza taka sytuacja? Odpowiedzialność towarzystwa ubezpieczeń wygasa, a poszkodowany nie powinien domagać się zapłaty kolejnych należnych mu kwot. Może dochodzić roszczeń bezpośrednio od sprawcy wypadku, który przecież powinien odpowiadać za skutki wypadku w pierwszej kolejności.

Nie zawsze jest to jednak możliwe, zwłaszcza w sytuacji gdy jest niewypłacalny. Z pomocą poszkodowanym przychodzą jednak sądy. Poszkodowany może bowiem wystąpić z pozwem o zmianę wysokości sumy gwarancyjnej, a konkretnie jej znaczące zwiększenie.

Na przykład do aktualnej wysokości sumy gwarancyjnej. Musi to jednak zrobić w sytuacji, gdy suma gwarancyjna w umowie OC nie została jeszcze wyczerpana. Poszkodowany musi wykazać kilka przesłanek, aby wyczerpana suma gwarancyjna w umowie OC została zwiększona wyrokiem Sądu. Będą to:

• Nadzwyczajna zmiana stosunków.
• Brak możliwości jej przewidzenia przez strony umowy ubezpieczenia.
• Rażąca strata poszkodowanego, bądź nadmierna trudność.

W jaki sposób może bronić się zakład ubezpieczeń?

Poprzez zanegowanie powyższych okoliczności. Wyczerpana suma gwarancyjna w umowie OC to trudny temat dla zakładów ubezpieczeń. Zwykle poszkodowani podnoszą, że nadzwyczajna zmiana stosunków wynika z następujących sytuacji.

• Zmiana wysokości sum gwarancyjnych w umowie ubezpieczenia OC na przestrzeni lat.
• Wzrost przeciętnego i minimalnego wynagrodzenia za pracę.
• Implementacja nowych regulacji związana z wejściem Polski do Unii Europejskiej.

Wszystkie te okoliczności są wątpliwe. Zmiany wysokości sum gwarancyjnych stanowią zmianę prawa, a ta nie może zostać uznana za nadzwyczajną zmianę stosunków. Zmiany społeczne i gospodarcze związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej były natomiast łatwe do przewidzenia, skoro akces został zgłoszony już w 1994 r. Przeciętne i minimalne wynagrodzenie za pracę ulegało natomiast zwiększeniu z roku na rok od kilkudziesięciu lat – a tym samym trudno uznać je za nadzwyczajną zmianę stosunków.

Pomimo to sądy powszechne w większości przypadków uznają, że doszło nadzwyczajnej zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć w chwili zawierania umowy, abstrahując od faktu, że przesłanki te winny dotyczyć stron umowy ubezpieczenia, a nie poszkodowanego. Bez wahania przyjmują też rażącą stratę poszkodowanego, który nie wykazuje nigdy tej okoliczności.

A przecież po wyczerpaniu sumy gwarancyjnej w umowie OC poszkodowany może dochodzić dalszych roszczeń od sprawcy wypadku. Podstawą podwyższenia wyczerpanej sumy gwarancyjnej jest art. 357(1) KC. Mowa w nim o tym, że sąd rozważa każdorazowo interes stron umowy i zasady współżycia społecznego.  

Piotr STOSIO

Radca Prawny

Zapraszam też do przeczytania moich poprzednich tekstów, a w tym o możliwości uzyskania zadośćuczynienia i odszkodowania za wypadek w tramwaju.

Skorzystaj z formularza i sprawdź bezpłatnie czy należy ci się odszkodowanie