W 2017 r. aż 88 330 osób uległo w Polsce wypadkom przy pracy, z czego aż 269 osób wypadkom śmiertelnym. Zwykle poszkodowanym należy odszkodowanie za wypadek przy pracy. Jakie to sytuacje? O tym będzie w tym tekście.
Wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie, które zostało wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło:
- W związku z pracą.
- Podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych.
- Podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia.
- W czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Dochodzenie odszkodowania za wypadek przy pracy jest nietypowe. Inne niż w zwykłych sprawach związanych z odszkodowaniami, na przykład za uszczerbek na zdrowiu w wypadku komunikacyjnym. W pierwszej kolejności pracownik, który uległ wypadkowi, winien skierować roszczenia względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Osobie ubezpieczonej, która uległa wypadkowi przy pracy lub zapadła na chorobę zawodową skutkiem czego jest stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie z ZUS.
Jak wysokie odszkodowanie za wypadek przy pracy?
Obecnie (od kwietnia 2018 r.) poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie za wypadek przy pracy w kwocie 854 zł za każdy 1% uszczerbku na zdrowiu. A więc w sytuacji, gdy poszkodowany dozna 15% uszczerbku na zdrowiu, otrzyma z ZUS kwotę 12 810 zł. Stopień uszczerbku na zdrowiu ustala komisja lekarska. Co do wysokości ustalonego uszczerbku na zdrowiu można wnieść odwołanie.
Ale co w sytuacji, gdy otrzymana kwota jest i tak zbyt niska? Poszkodowany ma możliwość dochodzenia roszczeń uzupełniających od pracodawcy, bądź od ubezpieczyciela pracodawcy. Może wówczas domagać się przyznania na swoją rzecz:
- Zadośćuczynienia pieniężnego.
- Odszkodowania za utracone dochody.
- Odszkodowania za koszty leczenia.
- Renty z tytułu zwiększonych potrzeb i kosztów leczenia.
- Odszkodowania za opiekę świadczoną przez osoby trzecie.
- Innych świadczeń odszkodowawczych.
Najpierw odszkodowanie za wypadek przy pracy z ZUS
Ważna jest jednak wskazana powyżej kolejność. Najpierw należy wystąpić o jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy do ZUS. A następnie – po części otrzymaniu świadczeń – z uzupełniającymi roszczeniami do pracodawcy.
Pracownik nie może bowiem dochodzić od pracodawcy roszczeń z tytułu wypadku przy pracy (zadośćuczynienia, odszkodowania i renty) na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego zanim nie zostaną rozpoznane jego roszczenia o te świadczenia na podstawie przepisów ustawy wypadkowej. Odpowiedzialność cywilnoprawna pracodawcy ma bowiem charakter uzupełniający. Uzasadnia ją ustalenie, że świadczenia z ustawy wypadkowej nie rekompensują w całości poniesionych przez poszkodowanego strat na osobie, a nadto, że istnieje cywilna odpowiedzialność pracodawcy za wypadek.
Pracodawca, który broni się przed roszczeniami pracownika, może podnosić, że ten nie wystąpił wcześniej o odszkodowanie za wypadek przy pracy z ZUS.
Celem dochodzonych w takiej postaci roszczeń jest wyrównanie szkody i krzywdy, jaką poniósł pracownik w wyniku wypadku przy pracy, która w całości nie została pokryta z ubezpieczenia wypadkowego wypłacanego przez ZUS.
Proces przeciwko pracodawcy – odszkodowanie za wypadek przy pracy
Inny jest też sposób prowadzenia postępowania przeciwko pracodawcy, a inny przeciwko ZUS. Pracownik, występując przeciwko pracodawcy z roszczeniem odszkodowawczym z powodu szkody doznanej wskutek niezapewnienia bezpiecznych warunków pracy, nie może w postępowaniu sądowym powołać się jedynie na fakt zaistnienia wypadku przy pracy, który stwierdzony został protokołem powypadkowym.
Musi przede wszystkim wykazać ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego. A w szczególności opartą na zasadzie winy z art. 415 KC. Powinien także wykazać poniesioną szkodę, którą zwykle jest powstały uszczerbek na zdrowiu oraz związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody. Czyli wszystkie przesłanki cywilnej odpowiedzialność odszkodowawczej. W praktyce nie jest to aż tak skomplikowane.
To tyle, jeśli chodzi o uprawnienia pracownika po wypadku przy pracy. Nieco inna sytuacja ma miejsce, gdy skutkiem wypadku jest śmierć pracownika. Rodzinie zmarłego również przysługują odpowiednie roszczenia. Ale o tym będzie w jednym z następnych tekstów.
Ciekawą kwestią pozostaje również możliwość uzyskania odszkodowania z ZUS za udar w pracy. Pisałem o tym w tekście dla portalu specprawnik.pl, a także w blogu zadoscuczynienie.com. Możesz go przeczytać, klikając w link. ZUS często bowiem odmawia uznania udaru za wypadek przy pracy. Moim zdaniem zupełnie niesłusznie.
Piotr Stosio Radca Prawny w Warszawie
Zapraszam też do przeczytania moich poprzednich tekstów na blogu zadoscuczynienie.com.
